درست است که شخصیت‌های داستان ممکن است به نظر کودکان روی صفحه تبلت‌ها و آی‌پدها خوش‌آب‌ورنگ‌تر برسند و واکنش‌هایی روی صفحه از خودشان نشان بدهند، اما آیا اسم کتاب خواندن از روی این صفحه‌های کامپیوتری را می‌توان داستان‌خوانی و کتاب‌خوانی برای کودکان گذاشت؟

این سوالی است که والدین، محققان و پزشکان اطفال زیادی دوست دارند که به آن پاسخ بدهند.

سال‌ها است که متخصصان رشد کودک به والدین توصیه می‌کنند که تا می‌توانند برای فرزندشان از سنین پایین کتاب بخوانند و تحقیق‌ها نشان داده بود که این کار چه فایده‌هایی از نظر اجتماعی، زبانی و گفتاری برای کودکان دارد. در حال حاضر، محققان می‌گویند کتاب خواندن برای کودکان از همان زمان تولد به اندازه واکسن و سبزیجات ارزشمند است.

از طرف دیگر، محققان توصیه اکید کرده‌اند که تا پیش از دو سالگی از روی صفحه‌های کامپیوتری برای بچه‌ها کتاب نخوانند و برای کودکان بالاتر از این سن هم فقط دو ساعت در روز از روی صفحه‌های دیجیتالی کتاب بخوانند.

اما با رواج ای‌بوک‌ها و ورق زدن کتاب‌ها از روی صفحه‌های دیجیتال، والدین تکلیف خود را دیگر نمی‌دانند. محققان می‌گویند: «ما می‌دانیم که بچه‌ها کتاب خواندن را یاد می‌گیرند، اما نمی‌دانیم چه‌طور این پروسه یادگیری می‌تواند با ابزارهای دیجیتال تحت‌تاثیر قرار بگیرد.»

بخشی از این مشکل به این بازمی‌گردد که این ابزار جدید هستند و هنوز محققان آن‌قدرها روی آن‌ها کار نکرده‌اند تا متوجه شوند تاثیرش بر یادگیری کودک چگونه است. به‌نظر می‌رسد هنوز اطلاعاتی در زمینه یادگیری کودکان با کتاب‌های دیجیتال وجود ندارد.

اما به هر حال یافته‌های جدید نشان داده است که کتاب خواندن از روی صفحه‌های دیجیتالی پویایی کودکان را برای پیشرفت در زبان کمتر کند. یکی از محققان می‌گوید: «وقتی برای بچه‌ها به شکل سنتی کتاب می‌خوانید، می‌توانید خیلی خوب با آن‌ها وارد تعامل شوید. می‌توانید صفحه‌ها را ورق بزنید، به عکس‌ها اشاره کنید، درباره داستان حرف بزنید. این چیزها موقع خواندن ای‌بوک از دست می‌رود.»

در یکی از تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۳ میان تعدادی کودک بین سه تا پنج سال انجام گرفت، معلوم شد والدینی که از روی ای‌بوک‌ها کتاب می‌خوانند، کودکان‌شان در قیاس با کودکانی که به شکل سنتی برای‌شان کتاب خوانده می‌شود، قدرت درک کمتری نسبت به محتوای این کتاب‌ها نشان می‌دهند. یکی از دلایل این اتفاق هم این بود که والدین و کودکانی که ای‌بوک می‌خوانند به جای آن که وقت‌شان را صرف فهم داستان کنند، وقت‌شان بیشتر صرف وررفتن با این ابزار می‌شود. این جور وقت‌ها والدین می‌گویند: «صبر کن، دکمه را فشار نده، هنوز وقت‌اش نرسیده.»

محققان می‌گویند، بیشترین نکته‌ای که موقع کتاب خواندن برای کودکان انتظار داریم، این است که بتوانیم با آن‌ها وارد دیالوگ بشویم. اما اگر چیزی پیش بیاید که حواس پدر و مادر و کودک را از این دیالوگ برقرار کردن منحرف کند، مثلا وسط کتابی سر و کله یک بازی پیدا شود، آن وقت آن کیفیتی که کتاب‌خوانی به شیوه سنتی در اختیار خواننده قرار می‌دهد از دست می‌رود.

ناگفته نماند که ناشران کتاب‌های الکترونیکی و کسانی که اپلیکیشن‌های مطالعه را توسعه می‌دهند به مسئله تعامل از جنبه آموزشی فکر می‌کنند، نه به عنوان نکته انحرافی. اپلیکیشن‌هایی هم وجود دارد که تحقیقات نشان داده در یادگیری واژه‌ها به کودکان کمک می‌کنند. اما پای یادگیری زبان که به میان می‌آید، هیچ چیز ابزار دیجیتالی به اندازه یک مربی زنده کارآمد نیست.

آنچه می‌خوانید بازنویسی و ترجمه این مطلب است.