مجله اسپکتیتور یادداشتی درباره نمایشگاه «نوشتن» منتشر کرده که در حال حاضر در کتابخانه بریتانیا برپاست. خلاصه‌ای از این مطلب را در ادامه می‌خوانید.

ساکنین بین‌النهرین روی سفال می‌نوشتند و مردم چین باستان روی استخوان گاو. حتی نوشته‌هایی روی ابوالهول‌های سنگی کوچک از ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در مصر پیدا شده که اگر با دقت به آن نگاه کنید، خطوط ظریفی می‌بینید که تصویر سر گاو را ساخته. این تصویر به طرز شگفت‌انگیزی منشاء حرف A از الفبای لاتین است.

بعدها این شکل ۹۰ درجه چرخید و در قرن هشتم قبل از میلاد مسیح، زمانی که یونانیان سیستم خط فنیقیان را به کار گرفتند، حرف A دیگر به شکل امروزی قابل تشخیص بود. بعد از آنکه اتروسکی‌ها و رومی‌ها دستی به سر و رویش کشیدند، دیگر نمی‌شد شاخ و پوزه‌اش را تشخیص داد. یعنی دیگر A شبیه گاو نبود.

احتمالا نوشتن تقریبا همزمان در مصر، چین، بین‌‌النهرین، دره سند و جزیره ایستر گسترش یافته. اما این بین‌النهرین است که پیش‌تر از باقی مناطق این ابتکار را به نام خودش ثبت کرده. اولین نوشته‌ها البته در دسته‌ی آثار ادبی نمی‌گنجیده و بیشتر کاربردی بوده. مثلا در لوحی قدیمی میزان جوی اختصاص داده شده به کارگران ثبت شده.

ابزار نوشتن از زمانی که دانش‌آموزان تکالیفشان را روی لوح‌های مومی می‌نوشتند تا امروز راهی بس طولانی‌ آمده است. از چاپ نسخه ۱۴۷۰ «سیسرو» به دست ناشر ونیزی نیکلاس جنسون که از حروف چاپ گوتیک استفاده کرد تا انتشار اولین نسخه آثار ویرژیل با حروف چاپ شاعرانه‌ی ایتالیک.

در ابتدای صنعت چاپ، چینی‌ها پیشگام بودند. اوایل قرن هشتم میلادی الیاف درخت توت را برای تولید کاغذ درهم بافتند. گفته می‌شود که اعراب که به این اختراع چینی‌ها پی بردند، کاغذسازان چینی را ربودند تا بتوانند مهارت تولید کاغذ را از آنها بیاموزند.

البته حروف محدود اروپایی کار چاپ عمده را نسبت به زبان چینی - با بیش از دوهزار قطعه برای حروف الفبا - بسیار راحت می‌کرد. کافی است ماشین‌‌تحریر‌های اولیه دو زبان را باهم مقایسه کنید.

اما با وجود اختراع هوشمندانه ماشین‌‌تحریر‌، بازهم نویسندگانی بودند که از قلم معمولی برای نوشتن آثارشان استفاده می‌کردند. دفترچه خاطرات فلورانس نایتینگل را اگر دیده باشید، پر است از دست‌خط‌های ریز و مرتب. یا مثلا یادداشت‌های رنگی کددار جیمز جویس روی صفحات یولسیز که انگار از هرجهت آشفتگی با خود می‌آورد. فکر کنید نویسنده‌ای مثل جویس اگر می‌خواست کتابش را روی شاخ گاو یا یک تکه سنگ بنویسد، هیچ‌وقت نمی‌توانست تمامش کند.